Vaccinatiegraad

De vaccinatiegraad is het aandeel (percentage) zuigelingen, kleuters en schoolkinderen dat de vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma krijgt.

Een hoge vaccinatiegraad is belangrijk. Wanneer veel mensen zijn ingeënt tegen een infectieziekte, komt deze ziekte minder vaak voor (groepsbescherming). Ook kwetsbare mensen en mensen die (nog) niet zijn ingeënt, lopen dan minder risico de ziekte te krijgen. Ze worden als het ware beschermd door de ingeënte groep. Om dit effect te behouden is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zijn ingeënt.

De cijfers laten zien dat er de afgelopen jaren een lichte daling van de vaccinatiegraad is. Dit past bij de landelijke tendens. Binnen de regio West-Brabant is er een aantal gemeenten waarbij het sinds langere tijd bekend is dat zij een lager percentage (<90%) hebben.

Dit zijn gemeenten in de zogenaamde “biblebelt regio”, in ons werkgebied zijn dit het Land v Heusden en Altena (Werkendam, Aalburg). Dit is een gebied waar van oudsher veel mensen wonen die zich om godsdienstige redenen niet laten vaccineren.

Ook is al langer bekend dat bij enkele grensgemeenten (Woensdrecht, Zundert, Alphen-Chaam, Baarle Nassau) de vaccinatiegraad lager is dan in omliggende gemeenten. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het feit dat kinderen uit die gemeenten soms in België naar school gaan en via de schoolarts daar klassikaal hun vaccinatie krijgen. Verder onderzoek is nodig om inzicht te krijgen om hoeveel kinderen dit gaat.

Het Rijksvaccinatieprogramma bestaat uit inentingen tegen 12 gevaarlijke ziekten. De prikken zijn voor alle kinderen gratis. Elk kind ontvangt automatisch een oproep. 

GGD West-Brabant sluit zoveel mogelijk aan bij hetgeen landelijk gebeurt om de vaccinatiegraad te verhogen, zoals:

• de landelijke campagne RIVM om overall de vaccinatiegraad te verhogen, onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek naar nut en noodzaak van vaccineren zie https://www.rivm.nl/nieuws/rapport-over-ontwikkelingen-rvp-aangeboden-aan-staatssecretaris-blokhuis
• Staatssecretaris Blokhuis heeft op 26 maart 2019 de aftrap gegeven voor de Vaccinatiealliantie.
• een landelijk voorstel dat wordt gemaakt om alle jongeren van 16 en 17 jaar gericht te benaderen om zich alsnog (volledig) te laten vaccineren indien zij dit nog niet zijn. Dit kan dan gratis vanuit het RVP.
• vaccinatieconsulten binnen de jeugdgezondheidszorg, waar extra tijd is voor het gesprek met twijfelende ouders
• gerichte aandacht voor mazelenvaccinatie. Kinderen tussen 6 en 14 maanden krijgen, indien zij reizen naar een gebied waar mazelen zijn uitgebroken, een vervroegde BMR vaccinatie aangeboden.

Daarnaast is er ook een aantal lokale initiatieven gestart binnen de GGD West-Brabant:

• Bij huisbezoeken van b.v. pasgeborenen of op het consultatiebureau wordt het onderwerp ‘vaccineren’ steeds aangekaart. Als ouders twijfelen over vaccinaties of eerder niet wilden vaccineren wordt een extra contactmoment aangeboden bij de arts
• Individueel contactmoment voor DTP/BMR vaccinatie voor schoolkinderen i.p.v. een massavaccinatie. Dit moment wordt gecombineerd met het meten en wegen van de kinderen en voorlichting over de HPV-vaccinatie (voor meisjes van 12/13 jaar) en de MenACWY vaccinatie (voor jongens en meiden van 14 jaar)
• Lokaal onderzoek naar HPV (start 2019). Met dit onderzoek willen we inzage in de oorzaken van weerstand t.a.v. de HPV-vaccinatie bij meisjes. Ook kijken we naar mogelijke invloeden daarop, zoals afstand tot de priklocatie en/of invloed van school.
• Aanbod van HPV-vaccinatie (informatie maar ook ter plaatse de prik halen indien ouders aanwezig zijn) tijdens de meningokokken ACWY vaccinatie middagen
• De afdeling Infectieziektebestrijding GGD West-Brabant heeft een vaccinatie-informatiecentrum waar ouders terecht kunnen met vragen (en twijfels) over vaccinaties.
• We bieden informatie over vaccinatietwijfel (verwijzing naar het RIVM) op pagina’s over vaccinaties op de website.
• We zijn in gesprek met gemeenten in de ‘biblebelt’, hoe we kunnen samenwerken om de vaccinatiegraad te verhogen.
• PAR RVP, onze aandachts- en adviesraad over het Rijksvaccinatieprogramma. Hierin zitten professionals uit de jeugdgezondheidszorg en van de afdeling Infectieziektebestrijding.

De vaccinaties die gegeven worden in België komen in het algemeen nagenoeg overeen met die van Nederland, al hanteren zij andere leeftijden voor bijvoorbeeld de BMR-vaccinatie en de DTP-vaccinatie. Ook geven zij een oraal rota-vaccin, wat wij in NL nog niet kennen.

Nee, deze signalen hebben we niet ontvangen. Niet Nederlandse ingezetenen hebben namelijk geen recht op deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma. Alle kinderen woonachtig in Nederland en ingeschreven bij de gemeente komen tot hun 18e verjaardag in aanmerking voor het Rijksvaccinatieprogramma. Deze leeftijdsgrens komt overeen met de leeftijdsgrens voor de gehele uitvoering van de Jeugdgezondheidszorg en voor de zorg voor asielzoekerskinderen.

Daarnaast komen de volgende kinderen in Nederland in aanmerking voor het RVP:

• kinderen van illegalen;
• (uitgezette) kinderen in detentiecentra;
• adoptiekinderen;
• kinderen, niet woonachtig of geregistreerd in Nederland, die langer dan 1 maand in Nederland verblijven en nog niet basis-immuun zijn;
• asielzoekerskinderen tot 18 jaar binnen de Regeling Zorg Asielzoekers (RMA);
• kinderen van Nederlandse diplomaten en militairen in het buitenland.

Zie ook de website van het Rijksvaccinatieprogramma

Ingezetenen van België mogen dus NIET hun vaccinatie halen in Nederland. Andersom geldt wel: kinderen woonachting in Nederland maar in Vlaanderen naar school gaan ontvangen hun vaccinatie daar. Dit komt omdat de Vlaamse overheid vaccinatie tegen polio verplicht heeft gesteld om onderwijs te mogen genieten.

De gegevens van in Belgïe gevaccineerde kinderen die in Nederland wonen, komen niet automatisch in de database van het RIVM terecht. Dit kan enerzijds niet vanwege internationale (privacy)wetgeving en, anderzijds niet omdat de systemen niet aan elkaar gekoppeld zijn.

Dit neemt niet weg dat wij samen met de andere jeugdgezondheidszorgorganisaties kijken naar wat wel kan. De GGD voert hierover gesprekken met het RIVM, gericht op de wijze waarop we meer zicht krijgen op achtergrond van non-respons.

Daarnaast heeft de GGD een aantal specifieke initiatieven lopen om de vaccinatiegraad te verhogen. Een ervan is het geven van de vaccinatie DTP en BMR tijdens een nieuw contactmoment individueel te laten plaatsvinden. Dit betekent dat alle kinderen die in het jaar dat zij 9 jaar worden, worden opgeroepen. Óók als zij in België naar school gaan. Zo weten we in de toekomst of ouders hun kinderen laten deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma en, indien dit niet het geval is, dit ook als zodanig te registreren in het kind dossier JGZ. Dit betekent echter dat de GGD pas op zijn vroegst in 2020 hiervan de eerste gegevens zichtbaar kan hebben.

Staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben een onafhankelijke commissie gevraagd om oplossingsrichtingen te onderzoeken die tegemoetkomen aan de zorgen van ouders op de kinderopvang. Deze oplossingsrichtingen dienen werkbaar te zijn voor een kindercentrum en een voorziening voor gastouderopvang. De Commissie Kinderopvang en vaccinatie bracht begin juli haar advies uit. 

Nederland kent bij wet geen vaccinatieverplichting. De GGD hanteert hiervoor dan ook geen protocol in het kader van toezichthouden op kinderdagverblijven. Staatsecretaris Blokhuis gaf op een soortgelijke vraag de volgende reactie: “De meeste kinderdagverblijven vragen bij de intake naar de vaccinatiestatus van een kind. Op grond van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) kunnen ouders niet worden verplicht om dergelijke medische gegevens te verstrekken. In de meeste gevallen verstrekken ouders de informatie die het kinderdagverblijf dan registreert. Deze niet verplichte registratie, waarbij expliciete instemming van de ouder wordt gevraagd, is een manier om de juiste maatregelen te kunnen nemen bij een uitbraak van een kinderziekte. Zo kan de GGD snel handelen bij de uitbraak van een ziekte.”

Vanuit de afdeling Infectieziektebestrijding zijn er de afgelopen jaren geen grote uitbraken gezien die met een dalende vaccinatiegraad te maken hebben. Denk hierbij aan uitbraak van de bof, rode hond of mazelen. Wel zien we dat kinkhoest in onze regio regelmatig voorkomt. Landelijk is op uitbraken van kinkhoest geanticipeerd door de kinkhoestvaccinatie mogelijk te stellen voor zwangere vrouwen om het ongeboren kind en daarmee, de jonge zuigeling, te beschermen tegen kinkhoest.
Deze vaccinatie wordt naar verwachting eind 2019 ingevoerd in het RVP. Tot die tijd kunnen zwangere vrouwen tegen eigen kosten de vaccinatie halen bij huisarts of GGD.